ORGANISATORIES PLATFORM VAN DE REVOLUTIONAIRE ANARCHISTEN
Voorwoord bij de Franse uitgave
De Russiese anarchisten, de revolutie van 1917 en het Platform
Het succes van het leninisme tijdens de RUSSIESE revolutie heeft een sluier geworpen over de andere revolutionaire groepen uit die tijd, die de wereld in 1971 deden schokken. Onder hen namen de anarchisten een biezondere plaats in; de rol die zij speelden en hun invloed zijn lange tijd miskend, zoniet verborgen geweest door de vlotte lastertaal van de gevestigde macht. Pas sinds kort is de historiese waarheid begonnen door te dringen; nu ontdekken sommigen wat zij al te lang hebben willen ontkennen: eerst was het maar al te gemakkelijk schuil te gaan achter de bolsjewistiese leuzen, maar de herhaalde dwalingen en mislukkingen van het marxisme-leninisme op weg naar de oplossing van de problemen die zich voor deden in de strijd tegen het kapitalisme en in de pogingen om socialistiese regimes te vestigen, hebben de anti-autoritaire en anarchistiese stroming - waaraan de gehele bevrijdingsbeweging van het proletariaat ontspringt - opnieuw aan de orde van de dag gesteld.
De russiese anarchistiese beweging in het voetspoor van Bakoenin en Kropotkin, kreeg, afhankelijk van de intensiteit van de tsaristiese onderdrukking, diverse kansen. Vooral tijdens en na de russiese revolutie van 1905 heeft de beweging een aktieve rol gespeeld. En ook al valt er heel wat aan te merken op deze eerste massale opstand in Rusland, het is niet te ontkennen dat de geringe inbreng van de partijen met revolutionaire pretenties - in het biezonder de sociaal-revolutionairen en de bolsjewistiese sociaal-demokratiese partij - een beslissende rol speelde in de mislukking van deze revolutionaire opstand. Daarop volgde een zware tijd; gewapende aksies en onteigeningen moesten de onverbiddelijke opkomst van de tsaristiese onderdrukking zien te stuiten. De anarcho-kommunisten werden erom beroemd; in Sebastopol liet de groep van Borrisow 21 matrozen die wegens muiterij ter dood waren veroordeeld van het pantserschip Potemkin ontsnappen. In Jekaterinoslaw blies de slotenmaker Archinow op 23 december 1906 een flatgebouw op waarin zich de leden van een politiële strafexpeditie ophielden. Daarbij kwamen verschillende kozakken-officieren en marechaussees om het leven. Diezelfde Archinow schoot op 7 maart 1907 temidden van een enorme menigte de spoorwegchef van Alexandrowsk met een revolverschot neer. Hij verweet deze kerel niet alleen jarenlang arbeiders onderdrukt te hebben, maar bovendien 120 van hen, die hadden deelgenomen aan de gewapende opstand van 1905, te hebben aangegeven: meer dan 100 van hen waren daarop ter dood of tot dwangarbeid veroordeeld. Zo heeft ook Nestor Machno door systematiese onteigening van vooraanstaande landeigenaren en de bourgeoisie van Gouliai Pole en door de exekutie van al te ijverige marechaussees en spionnen van zich doen spreken.
De reaksie nam intussen harde vormen aan: Borrisow wordt in 1909 op 27jarige leeftijd opgehangen; Archinow, ter dood veroordeeld maar tweemaal ontsnapt, wordt toch weer gevangen genomen in 1909 en tot levenslang veroordeeld; Machno volgt hem naar dezelfde gevangenis en krijgt, hoewel aanvankelijk eveneens ter dood veroordeeld, later levenslang opgelegd.
Het jaar 1917 opent de deuren voor de overlevenden van dit heroiese tijdperk van direkte aksie, - overlevenden die zich inspannen juist de harde aksies voor hun rekening te nemen in de grote omwenteling en een onbetwistbaar radikale rol spelen in de gevoerde strijd. Maar de mooie eensgezindheid weet zich niet lang te handhaven. De bolsjewieken haasten zich al degenen die zich links van hen opstellen uit te roeien, om zich aldus te kunnen verzekeren van de macht. Hun aangeboren zucht tot opportunisme en reformisme vindt uitdrukking in de verloochening van zowel de belangen van het proletariaat als van hun eigen oktober-aspiraties. In april 1918 worden de anarchistiese groeperingen in Moskou gewapenderhand gearresteerd: 600 anarchisten verdwijnen achter de tralies, vele tientallen worden gedood. De officiële reden is de opruiming van a-sociale en onkontroleerbare elementen; in werkelijkheid gaat het erom de organisatie van een gewapend leger te tonen, een leger dat zich zou verzetten tegen dissidenten en misbruik van de Tcheka. Daarna heeft de doorbraak plaats: de sociaal-revolutionairen, die sinds oktober in het gouvernement waren vertegenwoordigd, probeerden op hun beurt te reageren door in juli 1918 in Moskou een coup tegen de Tcheka en de macht uit te voeren; zij falen verschrikkelijk en worden totaal uitgeroeid. Een van de anarchistiese stromingen sluit zich aan bij de bolsjewieken om taktiese redenen en op basis van verlangen naar anti-reaksionaire eensgezindheid, maar zij vervalt al spoedig in wanorde en treedt in de Bolsjewistiese Partij, die inmiddels kommunisties was geworden (alle hoop op samengaan met de mensjewieken was sinds maart 1918 vervlogen). Later werden de traditionalistiese anarchisten noodgedwongen voor dezelfde keus gesteld. De meest konsekwente militanten werden aldus genoopt, door onderdrukkingen en machtsmisbruik die op flagrante wijze de werkelijke kontrarevolutionaire aard van het regime aan het licht brachten, direkt - met het wapen in de hand - op te treden tegen deze reaksie onder het mom van de revolutie. De Machno-beweging en de opstand van Kronstadt vormden de laatste oktoberopleving. De anti-autoritaire russiese revolutie is bedwongen. Deze nederlaag zal grote en langdurige gevolgen hebben voor de internationale arbeidersbeweging.
Enkele ontsnapten slagen erin door de mazen van het Tcheka-net te glippen en vluchten naar het buitenland, aanvankelijk Duitsland, later vooral Frankrijk. Zo ontstaat een buitengewoon aktieve groep van russiese revolutionaire anarchisten rondom het tijdschrift Dielo Trouda (De zaak van de arbeiders) waarin uitstekende analyses en studies betreffende de russiese revolutie en het doen mislukken ervan door de bolsjewieken verschijnen en artikelen over de verwording van het regime. De kollektieve gedachtenwisseling van de Dielo Trouda activisten leidde tot de publikatie van het Organisatories platform van de revolutionaire anarchisten. Dit ontwerp werd hun uitgangspunt en trachtte in het licht van de in Rusland opgedane ervaring de grondbeginselen van het anarchisme te verduidelijken, om het anarchisme een meer samenhangende en konstruktieve rol te laten spelen in de verwerkelijking van het revolutionaire ontwerp. Zij stuitten daarbij op het traditionele negativisme van de "professionals van de anarchie" die door hun verstandelijke en verwarde visies in onmacht zijn vervallen (het is een opmerkelijk feit, dat de fundamentele eis van vrijheid van anarchistiese ideeën de ontluiking toestaat van kleine snoeshanen, meesters in wanorde en onzekerheid, zoals ze dikwijls welig tieren in pseudo-anarchistiese milieus: onderdelen van belangrijk remmende faktoren in de verbreiding van de proletariese en sociale betekenis van het anarchisme). Het Platform maakt daarom de grens wat duidelijker tussen die vage elementen die volstaan zich anarchist te noemen en diegenen die waarlijk voorstanders zijn van de sociale strijd om de emancipatie van de arbeiders. Dit ontwerp van Platform bracht een fikse diskussie te weeg, eerst binnen de russiese anarchistiese beweging in ballingschap, later binnen de internationale anarchistiese beweging. Sommige aanhangers van "het officiele anarchisme", gekorrumpeerd door herhaaldelijk en aanzienlijk geschipper jegens het bourgeois-regime (met name door aktieve deelname aan de vrijmetselarij, - een speciale hobby van voorstanders van de vermaarde maar verwarde "syntese"), attaqueerden het Platform agressief door het stelselmatig te denigreren, het voor te stellen als een poging het anarchisme te "verbolsjewiseren" en verkapte pogingen hun vijandige houding te verbergen ten aanzien van de k1asse-opvatting zoals deze in het Platform is uitgedrukt, kortom door hun ontkenning van de klassenstrijd.
De essentiële punten in de zich ontspinnende diskussie kristalliseerden zich als volgtuit: oorzaken van de zwakte van de anarchistiese beweging; betekenis en geest van het Platform; revolutionair anarchisme versus de "syntese"; sowjets en de produktie; invloed van de anarchisten op het revolutionaire proces; verdediging van de revolutie; revolutionaire anarchistiese organisatie. Deze punten werden in talloze artikelen door de redakteuren van het Platform aangeroerd (zie onder meer de literatuurlijst achterin deze brochure). De originaliteit en voornaamste tendens van het Platform bestaat in het aantonen van de noodzaak een militante praktijk van revolutionaire anarchisten solide op te bouwen door een omvattende organisatie op de been te brengen, die de meest pure en meest aktieve anarchisten verenigt. Daarmee brengt het tevens een verlangen tot uitdrukking dat vooral diep en dringend gevoeld werd door de ontvluchte Machnowitchina, voor wie het gemis aan betrekkingen met de andere anarcho-groepen funest was geweest.
Het organisatieprobleem is altijd de achillespees van de anarchisten geweest: velen hebben steevast de voorkeur gegeven aan het belijden van de schoonheid van de anarchistiese beginselen en het schoonhouden van de handen door een direkt verband met de sociale werkelijkheid te negeren, - wat in feite neerkomt op een borgtocht voor het bestaande regime van uitbuiting. De voorstanders van de sociale revolutie zullen, naast alle bekende problemen, in het Platform de essentiële moeilijkheden van de revolutionaire strijd terugvinden. Op het vlak van organisatie levert het Platform een fundamentele bijdrage in de formatie van een niet-burokratiese revolutionaire organisatievorm. De voornaamste beginselen - kollektieve voortdurende verantwoordelijkheid en methode van kollektieve aksie (of kollektieve benadering) - vormen het tegengif op alle burokratie, aangezien ze de zorg om het nuttige effekt van de strijd koppelen aan het direkte optreden van elke strijder op zich. Deze kollektieve benadering waarborgt de samenhang en het verband van de onderlinge betrekkingen tussen de revolutionaire minderheid en de werkende massa.
Het zal duidelijk zijn dat de O.R.A. wordt geïnspireerd door dezelfde zorgen en zich laat leiden door dezelfde vooruitzichten op basis van een organisatie van de meest radikale proletariese elementen, als onomwonden voorstanders van de socialerevolutie, die - waar het om klassestrijd gaat - een proletariese klasse-benadering hebben. Hierbij zal worden gelet op een diepgaand en direkt dialekties verbandtussen de teoretiese uitwerking en de kollektieve militante praxis van het revolutionaire ontwerp. Het is deze beweegreden, die ons noopt deze basistekst te leren kennen.
Een laatste opmerking over deze tekst. Geruime tijd is de tekst beschouwd als het persoonlijk werk van Petr Archinow, die inderdaad de spil was van de groep rond Dielo Trouda. Het is niettemin nodig de waarheid recht te doen (met name op grond van de getuigenis van Ida Mett, auteur van de Kommune van Kronstadt). Het Platform werd kollektief uitgewerkt door de redaksie van Dielo Trouda, bestaande uit: Archinow, Machno, Valewsky, Linsky en Mett. Het is dan ook niet mogelijk deze tekst uitsluitend aan de persoon van Archinow te koppelen om afbreuk te doen aan de waarde van de kollektieve onderneming.
De voorliggende tekst is een nieuwe en exaktere vertaling van de hand van een russiese kameraad van de O.R.A. De eerste en enige tot nu toe bekende franse vertaling werd vervaardigd door Volin, die vervolgens een van de voornaamste tegenstanders van het Platform werd. Volin's vertaling bevat enkele belangrijke vertaalfouten, waarvan de tegenstanders dankbaar gebruik hebben gemaakt (zo vertaalt hij "zich oriënteren" met "dirigeren" waar het de benoeming van een kontrolekommissie betreft).
Organisation Revolutionnaire Anarchiste. Paris, 1975.
Naar Inleiding